Współczesny świat, w którym granice między prywatnością a przestrzenią publiczną często się zacierają, sprawia że nękanie (znane także jako stalking) staje się coraz bardziej powszechnym problemem. Warto wiedzieć, czym jest nękanie, jakie konsekwencje prawne może za sobą pociągać oraz jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie się przed nim bronić.
Czym jest nękanie w świetle prawa?
Nękanie, w rozumieniu prawnym, to uporczywe, powtarzające się działania naruszające spokój osoby, takie jak telefonowanie, wysyłanie wiadomości, śledzenie czy nachodzenie. Aby mogło zostać uznane za przestępstwo, musi powodować u ofiary uzasadnione poczucie zagrożenia lub naruszenie jej prywatności. W polskim Kodeksie Karnym stalking został uregulowany w art. 190a. W zależności od skutków działania sprawcy, przestępstwo to zagrożone jest karą od 2 do 15 lat pozbawienia wolności, zwłaszcza jeśli doprowadziło do próby samobójczej ofiary. Nękanie może przybierać różne formy m.in.:
- Fizyczne nachodzenie – śledzenie, pojawianie się w miejscach zamieszkania lub pracy ofiary.
- Psychiczne wywieranie presji – wysyłanie niechcianych wiadomości, wykonywanie telefonów lub pozostawianie obraźliwych komentarzy.
- Nękanie w Internecie – publikowanie zdjęć, danych osobowych czy fałszywych informacji o ofierze w mediach społecznościowych.
Kiedy nękanie staje się przestępstwem?
Aby działania sprawcy mogły zostać uznane za przestępstwo, muszą spełniać dwa kluczowe kryteria:
Uporczywość – działania nie są jednorazowe, ale powtarzają się w sposób systematyczny, to znaczy, że musi mieć ono charakter długofalowy. Przestępstwem nie będzie wysłanie 3 albo 4 smsów. Nastawienie psychiczne sprawcy jest tutaj kluczowe, jeśli pomimo próśb pokrzywdzonego o zaprzestanie czynów sprawca nadal podejmuję działania oznacza to, że mamy do czynienia z uporczywym zachowaniem.
Skutek – aby zachowanie sprawcy mogło być zakwalifikowane jako nękanie (stalking), musi ono wywoływać u ofiary realne poczucie zagrożenia. Takie poczucie może wynikać z obawy, że działania sprawcy doprowadzą do naruszenia jej życia, zdrowia lub innych dóbr osobistych. Przykładem mogą być sytuacje, w których ofiara czuje się stale obserwowana, śledzona, bądź gdy ktoś ingeruje w jej prywatną korespondencję. Może to również objawiać się ciągłym brakiem poczucia bezpieczeństwa, które skutkuje stresem lub dyskomfortem psychicznym.
W przypadku nękania sprawca może podlegać karze do 2 lat pozbawienia wolności, jeśli jednak skutkiem działań nękającego jest próba samobójcza ofiary, kara wzrasta do 15 lat.
Jak dochodzić swoich praw?
Gdy stajesz się ofiarą nękania, kluczowe jest szybkie i odpowiednie działanie, które pozwoli Ci chronić swoje prawa i poczucie bezpieczeństwa. Proces dochodzenia swoich praw można podzielić na kilka etapów, uwzględniając zarówno aspekt prawny, jak i praktyczne kroki, które pomogą skutecznie przeciwdziałać sprawcy. Nękanie może być ścigane zarówno na gruncie prawa karnego, jak i cywilnego.
Postępowanie karne
Ofiara nękania może zgłosić sprawę na policji lub w prokuraturze, składając zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Warto pamiętać, że stalking jest przestępstwem wnioskowym – oznacza to, że ściganie sprawcy następuje wyłącznie na wniosek pokrzywdzonego. Najlepiej jest złożyć takie zawiadomienie w sposób pisemny w prokuraturze.
Postępowanie cywilne
Niezależnie od postępowania karnego, możesz dochodzić swoich praw na drodze cywilnej. W szczególności możesz wystąpić o:
- Zadośćuczynienie za krzywdę niematerialną – cierpienie psychiczne, stres czy zaburzenia emocjonalne wynikające z nękania.
- Odszkodowanie za szkody materialne – np. koszty leczenia psychologicznego, utrata zarobków lub koszty zmiany miejsca zamieszkania
Roszczenie cywilne składa się w formie pozwu do sądu cywilnego. Ważne jest odpowiednie udokumentowanie doznanych szkód oraz ich związku z działaniami sprawcy.
Dokumentowanie działań sprawcy
Pierwszym krokiem jest zgromadzenie dowodów na działania sprawcy. Mogą to być:
- Wiadomości i korespondencja – SMS-y, e-maile, wiadomości w mediach społecznościowych.
- Nagrania i zdjęcia – dowody na fizyczne śledzenie, nachodzenie lub inne formy nękania.
- Zeznania świadków – osoby, które widziały działania sprawcy lub są w stanie potwierdzić Twoje odczucia.
- Zapisy rozmów telefonicznych – jeśli są dowodem na nękanie.
Pamiętaj, aby każdy dowód był przechowywany w formie, która może zostać wykorzystana w sądzie.
Ostatnie wpisy
Fakultatywne (dobrowolne, do decyzji sądu) odroczenie wykonania kary
Fakultatywne odroczenie wykonania kary zostało uregulowane w art. 151 Kodeksu karnego wykonawczego (dalej jako: “KKW”), zgodnie z którym Sąd może...
Nawiązka na rzecz pokrzywdzonych w postępowaniu karnym
Nawiązka w postępowaniu karnym to kara pieniężna stanowiąca odszkodowanie za doznaną krzywdę. W języku potocznym oddać coś komuś z nawiązką...
Odroczenie wykonania kary
Instytucja odroczenia wykonania kary polega na wydaniu przez Sąd postanowienia zezwalającego Skazanemu na odbycie orzeczonej kary w późniejszym terminie. Warto...